Τα φάρμακα που παράγει ο άνθρωπος έχουν μολύνει τα ποτάμια σε ολόκληρο τον κόσμο και αποτελούν
“παγκόσμια απειλή για την περιβαλλοντική και την ανθρώπινη υγεία”,
σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη μελέτη που έχει γίνει μέχρι σήμερα.
Τα φαρμακευτικά προϊόντα και άλλες βιολογικά ενεργές ενώσεις που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο είναι γνωστό ότι βλάπτουν την άγρια ζωή.
Επίσης τα αντιβιοτικά στο περιβάλλον αυξάνουν τον κίνδυνο ανθεκτικότητας στα φάρμακα, μια ακόμη μεγάλη απειλή για την ανθρωπότητα.
Οι επιστήμονες μέτρησαν τη συγκέντρωση 61 δραστικών φαρμακευτικών συστατικών (Active Pharmaceutical Ingredients – APIs) σε περισσότερες από 1.000 τοποθεσίες,
κατά μήκος 258 ποταμών και σε 104 χώρες, καλύπτοντας όλες τις ηπείρους.
Η έρευνα έδειξε ότι μόνο δύο μέρη ήταν αμόλυντα,
η Ισλανδία και ένα χωριό της Βενεζουέλας, όπου οι ιθαγενείς δεν χρησιμοποιούν σύγχρονα φάρμακα.
Τα πιο συχνά ανιχνευόμενα APIs ήταν ένα αντιεπιληπτικό φάρμακο, η καρβαμαζεπίνη, η οποία διασπάται δύσκολα, το φάρμακο για τον διαβήτη μετφορμίνη και η καφεΐνη.
Και οι τρεις αυτές ουσίες βρέθηκαν (τουλάχιστον) στο 50% των τοποθεσιών που ερευνήθηκαν.
Στο 20% βρέθηκαν αντιβιοτικά σε επικίνδυνα επίπεδα και σε πολλές περιοχές βρέθηκε επίσης τουλάχιστον ένα API σε επίπεδα που θεωρούνται επιβλαβή για την άγρια ζωή,
με επιπτώσεις όπως η θηλυκοποίηση των ψαριών.
Τα APIs καταλήγουν στα ποτάμια αφού πρώτα απορροφώνται από ανθρώπους και ζώα,
και στη συνέχεια αποβάλλονται στο αποχετευτικό σύστημα ή απευθείας στο περιβάλλον,
αν και κάποια από αυτά μπορεί να διαρρεύσουν απευθείας από τα ίδια τα φαρμακευτικά εργοστάσια που τα παράγουν!
Στα hotspots με πολύ υψηλά επίπεδα APIs περιλαμβάνονταν η Λαχόρη στο Πακιστάν, η Λα Παζ στη Βολιβία και η Αντίς Αμπέμπα στην Αιθιοπία.
Η Μαδρίτη στην Ισπανία βρισκόταν στο 10% των τόπων με τις υψηλότερες αθροιστικές συγκεντρώσεις και η Γλασκώβη στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ντάλας στις ΗΠΑ στο κορυφαίο 20%.
“Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο ΟΗΕ και άλλοι οργανισμοί λένε ότι η μικροβιακή αντοχή είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα είναι η επόμενη πανδημία”,
δήλωσε ο John Wilkinson, στο Πανεπιστήμιο του York,
στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, στην οποία συμμετείχαν 127 ερευνητές από 86 ιδρύματα.
“Στο 19% του συνόλου των περιοχών που παρακολουθήσαμε, οι συγκεντρώσεις (αντιβιοτικών) υπερέβαιναν τα επίπεδα,
που θα περιμέναμε να ενθαρρύνουν τα βακτήρια να αναπτύξουν ανθεκτικότητα”.
Τα φάρμακα μολύνουν σε επικίνδυνο βαθμό τα ποτάμια παγκοσμίως, προειδοποιούν οι επιστήμονες!
Έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο εκτιμά ότι 5 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν το 2019 από βακτηριακές λοιμώξεις που ήταν ανθεκτικές στα αντιβιοτικά.
Οι περιοχές που υπέστησαν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις από την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά στην εν λόγω μελέτη,
συνδέονται άμεσα με εκείνες της μελέτης με τη χειρότερη ρύπανση από φάρμακα,
γεγονός που υποδηλώνει ότι η μόλυνση των ποταμών μπορεί να παίζει ρόλο στην αύξηση της ανθεκτικότητας.
Μια περιοχή στο Μπαγκλαντές είχε επίπεδα του αντιβιοτικού μετρονιδαζόλη,
300 φορές πάνω από τα ασφαλή επίπεδα, πιθανώς λόγω διαρροών από τη φαρμακοβιομηχανία.
Η φαρμακευτική ρύπανση ήταν ήδη γνωστό ότι βλάπτει την άγρια ζωή, όπως για παράδειγμα ότι τα Ψαρόνια αναγκάζονται να τρώνε λιγότερο από όσο πρέπει,
λόγω των αντικαταθλιπτικών ή πάλι ότι τα αντισυλληπτικά φάρμακα μειώνουν τους πληθυσμούς των ψαριών.
“Αν ήμουν ψάρι που ζει σε κάποια από αυτά τα ποτάμια, θα ανησυχούσα αυτή τη στιγμή”, δήλωσε ο Wilkinson.
Ωστόσο, συνέχισε λέγοντας ότι τα επίπεδα στα περισσότερα ποτάμια δεν θα μπορούσαν να αποδώσουν υψηλές δόσεις στους ανθρώπους που κολυμπούν.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences,
είναι μακράν η μεγαλύτερη που έχει γίνει μέχρι σήμερα και αντιπροσωπεύει τον αντίκτυπο στη ρύπανση των ποταμών από 470 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα:
“Η φαρμακευτική ρύπανση αποτελεί παγκόσμια απειλή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία”.
Σε προηγούμενη μελέτη, σχεδόν όλες οι μετρήσεις είχαν γίνει στη δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική,
αλλά η τελευταία έρευνα έδειξε ότι η ρύπανση από τα APIs είναι συχνά πολύ υψηλότερη σε άλλες περιοχές.
Η εργασία περιελάμβανε 36 χώρες στις οποίες μετρήθηκαν για πρώτη φορά τα APIs, ιδίως στην Αφρική και τη Νότια Αμερική.
Μεταξύ των φαρμάκων που ανιχνεύθηκαν σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική ήταν τα αντικαταθλιπτικά citalopram και venlafaxine,
τα αντιισταμινικά cetirizine και fexofenadine, το αντιβιοτικό trimethoprim και η λιδοκαΐνη, ένα αναισθητικό.
Ο ποταμός Kai Tak στο Χονγκ Κονγκ είχε 34 διαφορετικά APIs σε ένα μόνο σημείο, τον υψηλότερο αριθμό που έχει καταγραφεί.
“Οι οικολογικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι μεγαλύτεροι από τους προβλεπόμενους για τα μεμονωμένα APIs λόγω των τοξικολογικών αλληλεπιδράσεων αυτών των μειγμάτων”,
δήλωσαν οι ερευνητές.
Υπάρχουν περισσότερα από 2.500 φαρμακευτικά προϊόντα σε χρήση,
αλλά η τρέχουσα τεχνολογία επιτρέπει την ανάλυση μόνο 50-100 από ένα μόνο δείγμα, οπότε οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα.
Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις φαρμάκων βρέθηκαν σε χώρες με χαμηλό έως μεσαίο εισόδημα,
συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας και της Νιγηρίας.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι σε αυτά τα έθνη έχουν αρκετό εισόδημα για να αγοράζουν φαρμακευτικά προϊόντα,
αλλά ζουν σε μέρη χωρίς καλά συστήματα αποχέτευσης, τα οποία μπορούν να απομονώσουν και να απομακρύνουν τα φάρμακα, αλλά είναι ακριβά.
Η μελέτη δεν περιελάμβανε μετρήσεις παράνομων ναρκωτικών όπως η κοκαΐνη και το MDMA,
τα οποία έχουν ανιχνευθεί σε ποτάμια σε επίπεδα επιβλαβή για την άγρια ζωή, αν και μια μελλοντική ανάλυση των δειγμάτων μπορεί να τα ανιχνεύσει.
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η έρευνα θα βοηθήσει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες καθαρισμού των φαρμακευτικών ουσιών στις περιοχές που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
“Γνωρίζουμε ότι η σωστή διοχέτευση και η επεξεργασία των λυμάτων είναι το κλειδί για την ελαχιστοποίηση,
αν και όχι απαραίτητα για την εξάλειψη, των συγκεντρώσεων φαρμακευτικών ουσιών”, δήλωσε ο Wilkinson.
“Ωστόσο, αυτό είναι εξαιρετικά δαπανηρό, καθώς απαιτούνται πολλές υποδομές”.
Η πιο προσεκτική χρήση των φαρμάκων είναι ένας άλλος τρόπος για τη μείωση της ρύπανσης, είπε, ιδίως των αντιβιοτικών,
τα οποία είναι πολύ φθηνά και διατίθενται σε πολλές χώρες χωρίς συνταγή (και λαμβάνονται ευρέως χωρίς ιδιαίτερο λόγο),
για παράδειγμα για τη θεραπεία του κρυολογήματος.
“Τα φαρμακευτικά προϊόντα βρίσκονται σχεδόν σε όλο το κόσμο, μέσω των ποταμών”, δήλωσε ο καθηγητής Joakim Larsson,
του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην ομάδα μελέτης.
“Η μελέτη δείχνει ότι ένα αρκετά μεγάλο σύνολο φαρμακευτικών ουσιών υπερβαίνει τα “ασφαλή επίπεδα”, και συχνά σε πολύ μεγάλο αριθμό περιοχών.
Τα βακτήρια δεν εμποδίζονται από τα εθνικά σύνορα, οπότε αν ένα νέο ανθεκτικό βακτήριο αναπτυχθεί σε μια πλευρά του πλανήτη μας, σύντομα γίνεται κίνδυνος για όλους”.
Οι ερευνητές επιδιώκουν να επεκτείνουν τον αριθμό των χωρών που καλύπτονται,
καθώς η πανδημία Covid-19 σταμάτησε τις έρευνές τους.
Αυξάνουν επίσης τον αριθμό των φαρμάκων που μετρήθηκαν και ελπίζουν να αξιολογήσουν τα επίπεδα στα ποτάμια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους,
προκειμένου να εξετάσουν τις εποχικές τάσεις.
Διαβάστε επίσης: Ο βελονισμός ”νικάει” την ενέσιμη μορφίνη που χρησιμοποιείται για τον πόνο
Δείτε επίσης: How do drugs affect the brain? – Sara Garofalo
